Het familiewapen
Het wapen rechts, getekend door Rob VvZ, is het unieke logo voor de hier behandelde familiestam:
zie de Beperkte parenteel van Hans van Santen. Beperkt in vrouwelijke lijn, om de omvang hier te beperken.
Het wapenschild is van Hans Paul von Santen 1626–1689 in Emden.
Dr. Johannes C. Stracke, Die Wappen und Grabschriften der ehemaligen Gasthauskirche in Emden, Verlag
Ostfriesische Landschaft Aurich 1963. Die Totenschilde, seite 38: [OLFA GF 187
2] `Hölzerner quadratrischer Schild, Umschrift: HANS PAULUS VAN SANTEN /
CAPITAIN VAN EEN COMPAGNIE INFANTRY / ... ANNO 1626 EN SALIG IN DEN HEREN /
ONTSLAPEN DEN 8. AUGUSTI 1689. Wappen ohne ? Helmzier, nach Ritter: Rennendes
Pferd, darüber Rose, nach Holtmanns: in silbernem Feld aus blauen Wellenbalken
wachsend ein roter Hirsch, dahinter rote Rose.' met de toelichting `Hans Paul
van Santen, Sohn des gleichnamigen Emder Ratsherrn, heiratete 1651 Folste Maria
Harringa, und zu Emden am 8. 12. 1657 Engele Tecklenburg.' en tekening volgens
de heer Ritter. (◊ de watergolven zullen verkeerd geinterpreteerd zijn.)
De afbeelding links staat getekend in: B. von Brücken Fock, Dr.jur. im Haag, Ostfriesische Wappensammlung.
De aangegeven kleuren zijn rot, gelb, weiß en blau.
De afbeelding vertoont kleur noch detail; ze betreft vermoedelijk een zegel.
De afbeelding rechts staat met een beschrijving in een wapenboek
[Siebm 1878].
Het wapen hiernaast staat getekend in de platen bij het
Armorial Général [ArmoS].
De afbeelding in de uitgave van Heraldry Today 1969 is identiek aan die in de
eerste uitgave.
Enkele jaren later schrijft J.B. Rietstap in zijn Armorial Général 1884
[Armor]:
"D'arg. à un cerf naiss. de gu., mouv, de trois fasces ondées d'azur
en p. et acc. en chef à sen. d'une rose du sec. Cq. cour. C.: un cerf iss. de gu.",
door mij vertaald als
"In zilver een klimmend rood hert, bewegend, uit drie horizontale blauwe golven over de volle breedte en met bovenin links een rode roos.
Helmdekking: bladerkroon. Helmkam: een uitkomend rood hert. Zonder devies.".
Toelichting: `gu' (Latijn guille, keel) is rood,
`mouv' is bewegend van links naar rechts voor een drager van het schild,
`sen' (Latijn senestra) is linker en
`sec' (Latijn secundus) is de tweede genoemde (metaal of) kleur.
`C' (Frans Cimier) is helmkam.
Marten N. Damstra 1899–1982, die een heraldisch atelier in Groenekan had,
schreef me in 1956:
`Hans Paulus en zijn broer Samuel Pauluszn v. Santen 1652, vermoedelijk student te Leiden afkomstig uit Groningen, voerde het wapen.'
(◊ Samuel komt niet voor in de lijst van de Leidse Academie.)
en `Wat van Zanten bewoog om een hert te nemen is niet uit te maken
omdat hier geen sprekende voorstelling is te onderkennen.'.
De heer Damstra kreeg zijn eerste opdracht voor het wapen van Coby Herder-VvZ en
schreef me `De heer Herder heeft mij ook bezocht.
Een aardige herinnering was dat bij een luchtalarm hij altijd erg bezorgd was voor een
geschilderd glas met het wapen dat ik had gemaakt en dat dan snel in een schuilkelder moest
worden gebracht volgens zijn instructies. De eerste beste keer ging hij er zelf op
zitten toen zodat het zonder bommen ook kapot was!'.
Het archief van Damstra is ondergebracht bij het
CBG.
In 1942 schilderde Nico G. Berkhout, Hillegom, het wapen in dezelfde trant als, vermoedelijk eerder, Marten N. Damstra.
De bladerkroon, een kroon met drie bladen met daar tussen twee parels, is gebruikt als bindmiddel en heeft geen rangbetekenis.
In het archief van de heer Damstra
[CBG] komt de leus
"Vive Ut Vivas" voor op een notitie uit 1950 over een zegelring,
met het wapen in een ovaal (die de heer Damstra vermoedelijk 1 augustus 1950, klaar had).
Op de notitie staat `Van Santen'.
Volgens het Armorial Général heeft het familiewapen geen devies.
Rietstap vermeldt geen bron of drager.
Het devies Vive Ut Vivas, `leef om (eeuwig) te leven', is eigendom van
de Schotse familie Abercromby de Glasshaugh; vond ik een boekje bij het
KB. Zonder leus lijkt beter.
Een mogelijke betekenis van de roos in het wapen vond ik in een boekje dat
ik 1996 in Engeland kocht [HerSimple].
De 'zevende zoon' zou Paul van Santen –1607, grootvader van bovengenoemde Hans Paul en Samuel, kunnen zijn.
Het wapen zonder roos behoorde dan aan Hans van Santen (stamoudste) of is later aan hem opgedragen.
Het hert, der jacht ontkomen, zóu dan een verwijzing naar de
vlucht uit Antwerpen kunnen zijn en een vriendelijke variant van de leeuw in het Zeeuwse wapen.
Het wapen staat beschreven in Wikipedia
House of Santen.
Note 1 legt een verband tussen het Hieronymus (met wapen en Emden) met andere geslachten Van Santen's. M.i. onterecht, zie Talk.
De voorouders worden ook genoemd met een ander wapen, in Wikipedia Santen (Adelsgeschlecht),
maar dit betreft een in Mecklenburg stilzwijgend als adelijk erkende, uit Holland stammende, oorspronkelijk van Santen geheten familie, die in 1871 in Parchim, Templin en Cröpelin voorkomt.
[Siebm 1871. Zie Diskussion.
[Noot 1,
Noot 4,
Noot 5]
Een enkeling gebruikte een ander wapen [HeralM].
Heraldiek andere Van Santen's.
CBG familiewapens.
Heraldiek.
Kleuren in een wapen zijn helder en egaal.
Kleuren worden in zwart-wit afbeeldingen aangeduid met arceringen; als vanouds wordt
zilver door wit voorgesteld, rood door verticale lijnen, blauw door een horizontale arcering
en goud door stippeling.
Een schildbodem in liggende accolade vorm komt voor in 19de eeuwse werken maar is niet Duits.
In de 17de eeuw was in Duitsland de puntvorm normaal.
Tegenwoordig heeft de ronde onderkant, gebruikt tot de 15de eeuw, er weer voorkeur.
Het schild is van oudsher rechthoekig van boven voor mannen, in een ovaal voor getrouwde vrouwen en ruitvormig voor ongetrouwde vrouwen.
Vrouwen droegen een wapenschild niet fysiek, maar als logo.
Een goede verhouding breedte/hoogte is 6/7 of 7/8.
Zegelringen
Zegel afdrukken bij CBG:
Links: camee zegelring van Rob, 12x15mm; helaas met leus.
De foto is gespiegeld, wat het beeld van een afdruk geeft.
Rechts: de eerste afdruk is gespiegeld, 10x12mm;
de bijbehorende ring is dus niet bedoeld als stempel.
De tweede afdruk is 10x17mm.
De eigenaars van deze ringen zijn mij onbekend.